Arnavut edebiyatının en büyük figürlerinden, eserleri pek çok dile çevrilen ve aldığı ödüllerle çağdaş dünya edebiyatının da en önemli temsilcilerinden bir olan yazar, şair, düşünce adamı İsmail Kadare, 28 Ocak 1936’da Arnavutluk’un güneyinde yer alan Gjirokastra’da doğdu. (Cirokastra-Ergiri)
Babası Halit Kadare bir devlet memuru, annesi Hatixe (Hatice) Hanım ise soylu, zengin, eğitimli bir aileden geliyordu. İsmail Kadare’nin 2 kardeşi daha vardı; kız kardeşi Rus dili ve edebiyatı alanında önemli çalışmaları olan Kadrie (Kadriye) ve onokolog olan erkek kardeşi Shahin. (Şahin)
Kadare 1963 yılında, Arnavutluk’ta bir kadın tarafından yayımlanan ilk roman olan Një lindje e vështirë” (Zor bir doğum-1970) romanının yazarı Elena Kadare ile evlendi. Çiftin 2 kızları var.
İsmail Kadare’nin çocukluğu ve ilk gençlik yılları doğduğu şehir olan Gjirokastra’da (Cirokastra) geçti.
Yazarın ilk çocukluk yılları, belki de dünya tarihinin en çalkantılı devirlerinden birine sahne olur. Bir taraftan Arnavutluk’un iç çekişmeleri diğer taraftan da 2. Dünya Savaşı…
Kadare; İtalya, Almanya, Yunanistan işgalleri, Arnavutluk’un iç çatışmaları ve pencereden tüm bu dehşetin travmalarına yaşayan bir bir çocuğun hikayesi olarak başlar hayata…
İsmail Kadar bir röportajında o günleri şu şekilde anlatır:
2. Dünya Savaşı başladığında 5 yaşındaydım. İtalyanlar, Yunanlar, Almanlar bütün yabancı ordular Gjirokastër’dan geçiyordu. Bombalar patlıyordu ve ben pencereden tüm bu gösteriyi izliyordum. Devamlı bir gösteriydi bu. Gjirokastra elden ele geçiyordu ve bu sahneler film değil gerçekti. Bir çocuk için inanılmaz uyarıcıydı tüm bunlar.
LE MONDE Dergisi
İsmail Kadare ilk ve orta eğitiminin ardından üniversite eğitimi için Tiran’a gitti. 1958 yılında, Tiran Üniversitesi Dil ve Edebiyat Bölümü’nden öğretmen olarak mezun oldu.
1958-1960 yılları arasında, Moskova’da bulunan Maxim Gorky Dünya Edebiyatı Enstitüsü’nde okudu . Orada Rusçaya çevrilmeye başlanan çağdaş batı edebiyatını keşfetme fırsatı buldu. O yıllarda politik ayrılığa düşen Arnavutluk ile Sovyetler Birliği arasındaki ilişkilerin bozulması nedeniyle okulu erken bırakmak zorunda kaldı. 1960 yılında Arnavutluk’a geri döndü ve kariyerine bir gazeteci ve edebiyat alanlarındaki çalışmalarıyla devam etti.
Edebiyat Hayatı
Kadare, edebiyat dünyasına ilk olarak çocukluk yazdığı şiirlerle başladı. İlk şiir kitabı 1954 yılında “Çocuksu İlhamlar” Arnavutçasıyla “Frymëzimet Djaloshare” adıyla çıktı. Kitap, çoğunluğu vatan sevgisine ayrılmış 35 şiir içeriyordu. 1960’larda öncelikle lirik bir şair olarak tanındı ve 1976’ya kadar ciltler halinde şiir yayınlamaya devam etti.
Edebiyat alanında en büyük çıkışını ise, 1963’te yayımladığı Ölü Ordunun Generali “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” adlı romanla yaptı. Kitap, 1970 yılında Fransa’da “Le General de l’armee morte” ) adıyla çıktı ve büyük ilgi gördü. Bu başarı ile tüm dünyada tanınan bir yazar oldu.
Eserleri;
Gjenerali i ushtrisë së vdekur (Ölü Ordunun Generali) (1963)
Përbindëshi (Canavar) (1965)
Lëkura e daulles (Düğün) (1967)
Kështjella (Kuşatma) (1970)
Kronikë në gur (Chronicle in Stone) (1971)
Dimri i vetmisë së madhe (The Winter of Great Solitude) (1973)
Nëntori i një kryeqyteti (Bir Başkentin Kasım) (1975)
Muzgu i kalıcı të stepës (Doğu Tanrılarının Alacakaranlığı) (1978)
Komisioni i festës (Bayram Komisyonu) (1978)
Ura me tri harqe (Üç kemerli Köprü) (1978)
Kamarja e türpit ( Hainin Niş) (1978)
Prilli i thyer (Kırık Nisan) (1980)
Kush e solli Doruntinën? (Hayalet Sürücü) (1980)
Pallati i ëndrrave (Düşler Sarayı) (1981)
Nata me hënë (Ay Işığında Bir Gece) (1985)
Viti i mbrapshtë (Karanlık Yıl) (1985)
Krushqit janë të ngrirë (Düğün Alayı Buza Döndü) (1985)
Koncert në fund të dimrit (Konser) (1988)
Dosja H. (The File on H.) (1989)
Qorrfermani (Kör Düzen) (1991)
Piramida (Piramit) (1992)
Hija (Gölge) (1994)
Shkaba (Kartal) (1995)
Spiritus (1996)
Qyteti pa reklama ( İşaretsiz Şehir) (1998, 1959’da yazılmıştır)
Lulet e ftohta të marsit (Bahar Çiçekleri, Bahar Donu ) (2000)
Breznitë e Hankonatëve (2000)
Vajza e Agamemnonit (Agamemnon’un Kızı) (2003)
Pasardhësi (Halef) (2003)
Jeta, loja dhe vdekja Lul Mazrekut ( Lul Mazrek’in Hayatı, Oyunu ve Ölümü) (2003)
Çështje të marrëzisë (A Question of Lunacy) (2005)
Darka e Gabuar (Taş Şehrin Düşüşü) (2008)
E penguara: Rekuiem për Linda B. (Sürgündeki Bir Kız) (2009)
Aksidenti (Kaza) (2010)
Mjegullat e Tiranës (Tiran’ın Sisleri) (2014, ilk olarak 1957-58’de yazılmıştır)
Kukulla (Bebek) (2015)
İsmail Kadare’nin Aldığı Uluslararası Edebiyat Ödülleri
Eserleri 45 dile çevrilen ve tüm dünyada tanınan İsmail Kadare, edebiyat alanında pek çok uluslararası ödüle sahip;
Prix mondial Cino Del Duca – Fransa 1992
Cino Del Duca Uluslararası Edebiyat Ödülü
Man Booker International Prize – İngiltere 2005
Uluslararası Man Booker Ödülü
Premios Princesa de Asturias – İspanya 2009
(The Princess of Asturias Awards) Asturias Prensesi Ödülleri
Jerusalem Prize for the Freedom of the Individual in Society – İsrail – 2015
Toplumda Bireyin Özgürlüğü Kudüs Ödülü
International Nonino Prize – İtalya 2018
Uluslararası Nonino Edebiyat Ödülü
Neustadt International Prize for Literature – ABD 2020
Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü –
Adı birkaç kez Nobel Edebiyat Ödülü adayları arasında geçen yazar, 1996 yılından beri Fransa’daki “Academy of Moral and Political Sciences” Ahlaki ve Siyasi Bilimler Akademisi üyesidir.
Arnavut.Com
“Biyografi”
Kaynaklar:
Wikipedia Sitesi
enotes.com/topics/ismail-kadare