Güzel sözler veya diğer bir deyişle atasözü dediğimiz şeyler, nerdeyse her biri büyük bir yaşamın damıtılmış özeti gibidir. Büyük deneyimler sonucu oluşur ve bunların derin anlamlarıyla düşünmek insanı değiştirir ve geliştirir.
Arnavut.Com içerisinde, Arnavutların bu tür güzel söz, atasözleri ve deneyimleri sizlerle paylaşmaya çalışıyoruz.
Bu güzel sözleri söyleyenlerden biri de, büyük bir yaşam deneyimi ve yaptığı çalışmalarla Türk – Arnavut tarihinde özel bir yeri olan Şemsettin Sami Bey…
Atasözleri ve kısa deneyimlerle ilgili de, o kadar güzel bir söz söylemiş ki hemen başta birini paylaşmak istiyoruz:
Mendimet e larta gjenden në fjalë të shkurtëra.
Şemseddin Sami Bey Frashıri
“Büyük düşünceler, kısa cümlelerde bulunur“
Sami Bey’in yaşam deneyimleri olan güzel sözlerini sizler için değerlendirdik ve Arnavutçadan Türkçeye çevirisini yaptık. Bazı noktaların tam olarak anlaşılması için Türkçeye uygun bir şekilde çevirisi yapılmıştır. Umarım beğenirsiniz.
Kısaca Şemseddin Sami Bey hakkında biraz bilgi verelim:
Şemseddin Sami
Düşünce adamı, yazar, ansiklopedist ve sözlükçü Şemseddin Sami Fraşëri, 1 Haziran 1850 yılında Arnavutluk’un Gjirokastër (Cirokastra) şehri, Përmet kasabasının Frashër köyünde doğdu.
Arnavut asıllı bir Osmanlı aydını olarak, Türk harfleriyle yazılan ilk Türkçe roman olan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat’ı, ilk Türkçe ansiklopedi olan Kamus-ül Alam’ı ve modern anlamdaki ilk geniş kapsamlı Türkçe sözlük olan Kamus-ı Türkî’nin (1901) yazdı. Türk milli hareketinin fikri önderlerinden biridir ve aynı zamanda Türkçe’nin gelişimi konusunda sayısız eser ve düşünce üretmiştir.
Türkiye’nin milli hareketinin önderlerinden biri ve Türkçe’nin gelişimi konusunda çalışmalar yapan Sami Bey, aynı zamanda bir Arnavut olarak Arnavut Ulusal Hareketi’nin de ana ideoloğudur.
Şemseddin Sami Bey’den Güzel Sözler
Arnavut.Com bilgiye aşık bir platform ve böyle Arnavutun sözlerini paylaşmak bizim için büyük bir onur.
Bir düşünce adamı olarak Şemseddin Sami Bey’in güzel sözlerini, Atasözlerini paylaşıyoruz.
Kalben njerëzit e ndershëm, atje ku lartësohen kriminelat.
Suçluların yüceltildiği yerde dürüst insanlar çürür.
Nëse do të mbjellësh për një vit, mbill misër e grurë. Nëse do të mbjellësh përgjithmonë, mbill arsim e kulturë.
“Eğer bir yıl için verim almak isterseniz mısır ve buğday ekin. Sonsuza kadar verim almak isterseniz eğitim ve kültür ekin”
Duhen shumë mend që të mund shoqërohesh me njerëz pa mend.
Akılsız insanı anlamak, daha çok akıl gerektirir.
Për dashurin s’ka gjë më të ëmbël se lotët e syve që fshihen me dorën e së dashurës.
Bir aşık için; sevgilinin eliyle silinen gözyaşları kadar tatlı hiç bir şey yoktur.
Fjalët e keqdashësit janë si qymyri. Po s’të dogjën, të nxijnë!
Kötü niyetli kişilerin sözleri kömür gibidir. Sizi yakmazlarsa bile karartırlar!
Liria është thelbi i shpirtit dhe i mendjes. Aty ku nuk ka liri, mendja dhe shpirti thahen si bima pa ujë.
Özgürlük, ruhun ve aklın özüdür. Özgürlüğün olmadığı yerde zihin ve ruh, susuz bitkiler gibi kurur.
Më e bukura fjalë është e thjeshtë dhe e shkurtër, është fjalë që kuptohet më
lehtësi dhe që ka kuptim të thellë e të hollë.
En güzel sözler kısa olanlardır çünkü kolayca anlaşılırlar, derin ve ince manaları daha net anlaşılır
Njeriu i lig i ngjan thesit të qymyrit: jashtë i zi, brenda akoma më i zi.
Kötü adam bir kömür çuvalı gibidir; dışı kara, içi daha da karadır.
Njerëzit ndryshojnë prej njëri-tjetrit nga koka, jo nga këmbët.
İnsanlar birbirlerini başlarıyla (akıllarıyla) değiştirirler, ayaklarıyla değil!
Detyra jonë kryesore ndaj njerëzisë është të studiojmë dhe të mësojmë (të tjerët)
pa u mërzitur.
Bizim insanlığa karşı ana görevimiz, kimseleri üzmeden çalışmak ve öğrenmektir.
Po deshe të hakmerresh kundër një gruaje, lëvdo sytë e një gruaje tjetër.
Bir kadından intikam almak istiyorsanız, başka bir kadının gözlerini övün.
I madh është ai njeri që i shikon të gjithë një soj, që vepron pa anuar, dhe që mendon për të gjithë. Al që mendon për interesat e veta, është njeri i ulët.
Herkese aynı gözle, önyargısız olarak bakan ve insanları düşünen insan “büyük adamdır.” Kendi çıkarlarını ve sadece kendisiyle ilgilenen insan düşük seviyelidir.
Dashuria për atdheun lind nga dashuria për familjen.
Vatan sevgisi, aile sevgisinden doğar (başlar)
Njerëzit janë të njëjtë para natyrës, edukata i bën të dallohen.
Eğitim almadan önce tüm insanlar aynıdır, eğitim onları birbirinden ayırır, seçkinleştirir.
Njerëzit e mirë janë të gjykuar të bëhen skllevër të të këqijve.
İyi insanlar, kötülüğün kölesi gibi yargılanır.
Çdo mizori e ka ditën e vet të gjykimit.
Her kötülün ve ve zulmün bir yargı günü vardır.
Zbavitja më e bukur për njerinë është leximi; shoku më i mirë libri.
Bir insan için en güzel eğlence okumaktır, arkadaşlığın en güzeli kitaptır.
Njeriun e bëjnë të përhershëm veprat e tij.
İnsanı yaptığı işler kalıcı yapar.
Në vend që të shesësh dituri dhe zotësi, përpiqu t’i fitosh ato!
Bir yerde bir bilgi ve yetenek görürsen onları kazanmayı dene!
S’ka gjë më të keqe se të përqeshurit, sepse më shumë prek të mirët se të këqijtë.
Alay edilmekten daha kötü bir şey yoktur, çünkü iyiye, kötülükten daha çok dokunur.
Shoku më i pavlefshëm është ai, i cili, për një fjalë që ka dëgjuar për shokun e tij, nuk e do më atë.
Arkadaşların en değersizi, başkanlarından duyduğu bir sözden dolayı arkadaşını sevmeyendir.
Ai që pëlqen veten e tij, nuk pëlqehet nga askush.
Kendini beğeneni, kimse beğenmez.
Shpagimi më i ëmbël është të bësh mirë kundër të keqes që të është bërë.
En güzel (tatlı olanı) ceza, size yapılan kötülüğe karşı iyilik yapmaktır.
Po të përdoret mirë koha, do të mjaftojë për të kryer çdo punë.
Eğer zamanını iyi değerlendirirsen, her işini yapacak kadar zamanın olur.
Bukuria e njeriut përbëhet nga bukuria e fjalës që flet.
İnsanın güzelliği, konuştuğu güzel sözlerden ortaya çıkar.
Njeriu duhet të përpiqet të mësojë çdo gjë, jo të tregojë veten e tij.
İnsan, kendini olgunlaşmatırmak için her şeyi öğrenmeli, kendini göstermek için değil.
Më i forti i njerëzve është ai që është i zoti të përmbajë vetveten.
İnsanların en güçlüsü kendini dizginleyendir.
Thjeshtësia e një gruaje është më e vlefshme se stolitë e të gjitha grave të botës.
Bir kadının sadeliği, dünyanın tüm kadınlarının süslerinden daha değerlidir.
Shpata e grave është gjuha e tyre, prandaj nuk e lënë të ndryshket.
Kadınların kılıcı dilleridir, onların paslanmasına izin vermeyin.
Gruaja duhet të ketë në dorën e djathtë gjilpërën e në të majtën librin.
Bir kadının sağ elinde iğne, sol elinde kitap olmalıdır.
Çdo gabim i gruas së ndershme është i falur nga burri i saj.
Dürüsüt bir kadının hatası eşi tarafından affedilmelidir.
Shumica e njerëzve, sidomos gratë, nuk i donë ata që i donë por ata që i përbuzin.
Çoğu insan, özellikle başta kadınlar olmak üzere, kendilerini sevenleri değil, alay edenleri severler.
Vjehrra nuk e kujton asnjëherë kohën e nusërisë.
Kayınvalide, gelin olduğu zamanları hiç bir zaman hatırlamaz.
Fytyra e qeshur është kripa e bukurisë.
Güleryüz, bir yemeğin (güzelliğin) tuzudur.
Për t’ia nënshtruar botën mirësisë, duhet luftuar kundër ligësive.
Dünyayı iyiliğe götürmek için kötülükle savaşmak gerekir.
Mos e duaj gjumin shumë; hap sytë që të mos mbetesh i uritur.
Aç kalmak istemiyorsan gözlerini aç, uykuyu (gözlerini kapatmayı) çok sevme.
Njeriu mirret me dituri dhe me shkencë gjatë gjithë jetës së tij. Në fëmijëri i
mëson ato, në rini i vë në zbatim e në pleqëri mëson të tjerët.
İnsan, hayatı boyunca bilgi ve bilimle uğraşır. Çocukluğunda öğrenir, gençliğinde uygularlar ve yaşlılığında da öğretir.
Zemra e njeriut të përsosur është gjithmonë e pezmatuar, por fytyra e tij është
kurdoherë e gëzuar.
İyi bir insanın yüreği her zaman iltihaplıdır ama yüzü hep neşelidir.
Personi që do ti, s’ka asnjë të metë, fillo të mos e duash, pa shih sa të meta ka.
Seveceğiniz kişinin kusurlarını görmeden onu sevmeye başlamayın.
Njeriu dëshiron madhështinë dhe famën, trembet nga mospërfillja; megjithëkëtë
nuk largohet nga sjelljet e këqia; kjo është si kur ke frikë nga lagështira e banon
në moçal.
İnsan büyüklük, nam ve şöhreti arzular ve umursanmamaktan korkar; ancak kötülükten uzaklaşamaz; bu tıpkı, nemden korkan birinin bataklıkta yaşaması gibidir.
Mos i poshtëroni njerëzit e mëdhenj për një a dy faje të tyre, sepse diamanti sado i
prerë shtrembër të jetë, është më i vlefshëm se një gur i zakonshëm, i prerë në
forrnën më të përsosur.
Büyük ve düşünceli insanları bir iki hatadan dolayı yargılamayın çünkü bir elmas ne kadar kötü çiziklere sahip olursa olsun, onun güzelliği sıradan bir taştan daha değerlidir.
Toka mund t’i ushqejë njerëzit fare mirë; vetëm pse shumica e pasurisë
shpenzohet pa vend, e shurata e njerëzve mbeten të uritur.
Dünyanın tüm zenginliği hoyratça harcanmazsa, bu topraklar; insanları oldukça iyi besleyebilir ve kimse aç kalmaz.
Në vend që të shesësh dituri dhe zotësi, pëxpiqu t’i fitosh ato.
Bir yerde bilgi ve beceri satılıyorsa onu satın almayı değil kazanmayı düşün.
Më parë se për pasurinë, mjeshtërinë dhe tregtinë e një bashkësie (njerëzore),
duhet menduar për edukimin e saj, sepse edukata e mirë është baza e bashkësive
njerëzore.
Bir (insan) topluluğunun zenginliği, zanaatkarlığı ve ticaretinden ziyade, onun (onların) eğitimi hakkında düşünmek gerekir çünkü eğitimli bir insan toplulukların temelidir.
Detyrat njerëzore janë një barrë e rëndë; sjellja e keqe sipas andjes dhe pëlqimit të
botës është një moçal i madh. Për të nxjerrë në breg një barrë të tillë të rëndë nga
një moçal i tillë, duhet të ecësh drejt, pa shikuar djathtas e majtas.
İnsanların görevleri ağır bir yüktür, kötü davranışlar ve tercihler dünyayı bataklığa götürür. Dünyaya böyle bir yük getirmemek için, sağa sola bakmadan düz yürümek zorundasın.
S’ka lumturi më të madhe në botë se dashuria dhe harmonia.
Aşk ve uyumlu bir birliktelik kadar, dünyada daha büyük bir mutluluk yoktur.
Kush i shtrohet gjithkujt është kokëdele.
Herkese yalan söyleyen aptaldır.
Më i poshtri njeri është ai i cili kërkon mirësi nga një i poshtër.
Dünyanın en aşağılık insanı, aşağılık bir insandan iyilik arayandır.
Qesja nuk zbrazet duke dhënë lëmoshë.
Cüzdan, iyilik yaparak boşalmaz.
Arnavut.Com
“Arnavutların Güzel Sözleri“