Kamusu’l Alam” Evrensel Tarih ve Coğrafya Ansiklopedisi, 1889-1898 yılları arasında Osmanlı Arnavut aydını yazar Sami Bey tarafından yazılan, Türkçe’nin ilk geniş kapsamlı ansiklopedisidir. Ansiklopedi içerisinde Osmanlı imparatorluğu sınırlarında yer alan Arnavut coğrafyasıyla da ilgili bilgiler verilmektedir.
Sami Bey tarafından hazırlanan bu yazıda, Gjakova (Yakova) şehri hakkında coğrafi bilgiler, demografik yapı ve genel bilgiler veriliyor.
Gjakova (Yakova)
Gjakova (Cakova) Türkçesiyle Yakova şehri, Ak Drin nehrine akan Erenik nehri boyunca uzanan bir şehirdir.
Kosova Vilayetinin bir parçasıdır ve İpek (Eyalet) Sancağına aittir. Peja’nın 35 kilometre güneydoğusunda ve Prizren’in 30 kilometre kuzeybatısında yer alır.
Yakova’da 16 cami, 2 medrese, 1 rüşdiye (ortaokul) ve birkaç sibyan mektebi (ilkokul), 1 kütüphane, bir kilise ve bir de Katolik ve Ortodoks nüfus için dini mektep bulunmaktadır.
Hanları ve hamamları ile birlikte yaklaşık 1.000 dükkana sahiptir.
Yaklaşık olarak 17.000 nüfusu vardır. Yakova geleneklerini koruduğu, ticarete ve el sanatlarına adanmış olduğu gerçeğiyle biliniyor. Güzel kostümler, örgüler; terlik ve ayakkabı üretirler.
Halkın sadece beşte biri veya altıda biri Katolik veya Ortodoks Hıristiyan, geri kalanı Müslüman. Bu şehir her zaman ünlü akademisyenler ve profesörler doğurmuştur.
Yakova’da mısır, fasulye, buğday, yulaf, çavdar ve arpa yetiştirilen verimli ovalar ve vadiler ile birçok meyve ve sebze türü vardır. Koyun, keçi ve diğer hayvanları yetiştirebilecekleri çok sayıda dağ ve otlak var.
Gjakova Köyleri “Malësia Bögesi” Dağ Köyleri
Gjakova şehri çoğunluğu dağlık alanlarda yer alır ve Malësia “dağlık” bölge şehrin bir parçası olarak kabul edilir. Buralarda 149 köy var ve yerleşik olarak yaşayanların sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte yaklaşık 25.000 olduğu tahmin edilmektedir. Malësia’daki insanlar cesur ve silah taşıma konusunda yeteneklidir. Bir hanenin silah taşıma konusunda yetenekli 40-50’ye kadar üyesi olabilir.
Kaynak: “Kamus al-A’lam Evrensel Tarih ve Coğrafya Ansiklopedisi-Sami Frashëri, Vepra 7 (Prishtina: Rilindja 1984). Translated from the Albanian by Robert Elsie
Arnavut.Com
“Bir Zamanlar Arnavutlar”