Plis ve Qeleshe, tarihi çok uzun dönemlere kadar uzanan, yünden (keçe haline getirerek) imal edilen beyaz renkli geleneksel bir Arnavut şapkasıdır. Arnavut coğrafyasının belli bölgelerine göre plis veya qeleshe adını alır. Bu şapkalar sadece geleneksel bir kıyafet unsuru değil, aynı zamanda Arnavutların ulusal simgelerinden biridir.
Beyaz yün keçeden imal edilen Plis, kenarsız, yukarı doğru oval ve düz bir şapkadır. Bölgelere göre uzunlukları, büyüklükleri ve oval şekilleri değişir.
Adı nereden geliyor?
Qeleshe adı, Arnavutçası leshe, yün (anlamına gelmektedir.
Plis kelimesi ise, etimolojisi antik dönemlere kadar dayandığından, Hint Avrupa dil ailesinin içinde olan Arnavutça, Latince, Yunanca’nın ortak dönemlerinden geldiği tahmin edilir. Arnavutça plis, Latince pellis, Yunanca pilos gibi. Kelimenin, Arnavutların ataları olan Avrupa’nın en eski halkı olan Pelasg ve İllir kavimlerinden gelir.
Plis – Qeleshe Tarihsel Süreci
Plis’in tarihsel süreci, Arnavutların Antik ataları Pelasg ve İlirlere, daha sonra Roma İmparatorluğu döneminden Osmanlı dönemine ve günümüze kadar varlığını sürdürmüştür.
İster tarihi isterse de günümüz olsun Plis sadece Arnavutlar tarafından tarihsel bir süreç olarak devam ettirilmiş, Arnavutlara ait bir kıyafettir.
Osmanlı döneminde, müslüman bir kimliği belirtmesi açısından beyaz fes şeklinde de Arnavutlar tarafından giyilmiştir.
Plis – Qeleshe Nasıl Yapılıyor.
Geleneksel olarak Plis bir el yapımı üründür. Yapımında doğal yün (lesh) ve sabun kullanılmaktadır. Yün sabunla birlikte şekillendirilerek keçe haline getirilir ve kalıplandırılır.
Yapımı son derece zahmetlidir ve büyük emek ister. Yünden keçe haline getirmek, kalıplandırmak ve daha sonra bu kalıbın uzun bir süre bozulmaması için farklı işlemler yapılması gerekir. Bugün, özellikle Arnavutluk’un Kruja şehrinde geleneksel el sanatları olarak hala yapılmaktadır.
Günümüzde çoğunlukla yaşlılar tarafından tercih edilse de özellikle gençler arasında özel günlerde popülerliğini kaybetmemiştir. Evlilik törenlerinde, festival ve organizasyonlarda, futbol taraftarlarında bir simge olarak kullanımı devam etmektedir.
Arnavut.Com
“Arnavut Kültürü”